In de eerste twee artikelen over verzoening door het kruis, bespraken we hoe het kruis voldoening bracht voor de straf op de zonde. Ook doken we in de betekenis van de overwinning door het kruis. Het waren twee visies die een verzoeningsproces beschreven dat volledig buiten de mens omgaat. Dit derde model echter, beschrijft hoe de mens betrokken wordt in het verlossingswerk van het kruis: de verzoening vindt plaats in de bekering van de mens, die het resultaat is van Jezus’ werk. Vandaag hebben we het over ‘verzoening door omvorming’: Jezus beïnvloedt de mens in zijn gedrag door Zijn goede voorbeeld.
De man die deze visie op verzoening door het kruis voor het eerst beschreef, heet Petrus Abelardus. Hij zegt dat verzoening pas van toepassing is, als de mens daadwerkelijk verandert, dus als de mens de redding en verzoening beantwoordt en kiest voor een leven zonder onrecht en geweld. Zie als voorbeeld de geschiedenis van de vrouw die Jezus’ voeten zalfde. De farizeeërs vinden dat maar niks. Jezus zegt over haar: “Haar zonden, die veel waren, zijn haar vergeven, want zij heeft veel liefgehad; maar aan wie weinig vergeven wordt, die heeft weinig lief” (Luk.7:47, HSV).
In zijn theorie kijkt Abelardus naar het voorbeeld van Jezus; hoe Hij Zijn eigen leven en lichaam als zoenoffer* gaf. Het kruis laat zien dat God in Zijn liefde het prijskaartje wil betalen dat hangt aan de onvoorwaardelijke vergeving die Hij ons aanbiedt. Op die manier mogen wij als mensen ook in het leven staan: in liefde en vergevingsgezindheid tot de ander.
Een antwoord op Gods liefde
‘Maar ga je dan niet werken voor je redding?’ Is de eerste en beste vraag die bij mij opkomt als ik dit schrijf. Even een disclaimer: dat lijkt niet het geval te zijn. Maar laten we het rustig analyseren.
Op het moment dat Adam een hap van de vrucht nam in het paradijs, ontstond er een gigantische kloof tussen God en de mens. De mens had schuld bij God en God was te heilig om dicht bij de mens in de buurt te zijn en blijven. In de eerdere artikelen bespraken we al hoe de schuld betaald werd en hoe Hij ons bevrijdde van de machten die ons vast probeerden te houden. De relatie tussen God en mens werd voorgoed hersteld. De afstand tussen God en mens is overbrugd. En toch vraagt God om een antwoord, een beweging naar Hem toe. Niet als toevoeging op het verlossingswerk, maar als daad uit wederliefde. Het is geen stap vooruit, achteruit of opzij: dat is niet nodig omdat de afstand overbrugd is. Maar ik kan me wel voorstellen hoe onze daad van wederliefde ons als mens laat knielen. Het is de afstand tussen onze knieën en de grond. Niet als toevoeging of om iets af te doen aan het werk van Christus. Maar als antwoord op Zijn liefde. Want het is een feit dat Christus ons volledig gered heeft en dat we daar niets aan toe kunnen voegen of van af kunnen doen. Maar dat sluit niet uit dat de Bijbel ons er wel degelijk toe oproept om aan het beeld van Christus gelijk te worden (1 Kor. 11:1) en dus een reactie te geven.
Om die reden kan Petrus de drieduizend nieuwe gelovigen vragen om zich te laten dopen, tot vergeving van zonden (Hand 2:37-41): het is een antwoord op het werk van Christus. God heeft door het Kruis de wereld met Zichzelf verzoend. Maar de gelovige wordt ook opgeroepen zich met God te verzoenen (2 Kor. 5:19-21). Dat God zelf het werk volbrengt (de afstand overbrugt) en dat Hij ons tegelijkertijd oproept om in de verzoening een beweging naar Hem toe te maken, sluit elkaar niet uit.
Tot zijn doel komen
Een reactie op Gods liefde maakt dat het verlossingswerk tot haar doel komt. Gods liefde wordt beantwoord met wederliefde. De mens is daadwerkelijk veranderd en heeft een proces van ‘omvorming’ en transformatie ondergaan. Het bevestigt dat het goede van het kwade heeft gewonnen; en dat de afstand tussen God en mens volledig is overbrugd: het brengt ons aan Zijn voeten.
Verschillende smaken redding
De drie visies op verlossing door het kruis sluiten elkaar niet uit, ze zijn juist een mooie aanvulling op elkaar. Het zijn verschillende smaken die naast elkaar staan en die tegelijkertijd simultaan actief zijn. Ze maken de breedte, lengte, wijdte en diepte van Gods liefde elk een klein beetje meer zichtbaar. Hopelijk ook in uw leven.
* Zoenoffer: het offer dat op de Grote Verzoendag gebracht werd (Lev. 16:9), ook wel het zondoffer genoemd. Er vloeide bloed van een dier in plaats van mensen, om de schuld van de zonde te betalen.
Bronmateriaal:
- Van den Brink, G., & Van der Kooi, C. (2012). Christelijke dogmatiek. Zoetermeer: Uitgeverij Boekencentrum. (p. 425-428)
- Hoek, J. (red.). (2015). Werkboek bij Christelijke dogmatiek. Zoetermeer: Uitgeverij Boekencentrum. (p. 176-177)
